Het opvullegaat

Standaardpraktijk is dat stellen elkaar bij hun overlijden goed verzorgd achter willen laten. Direct belasting betalen, of zelfs noodgedwongen de woning te moeten verkopen om de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen te moeten betalen, past niet geheel in dat plaatje. Dit kan goed voorkomen worden door het testament aan te passen en aan te vullen met een opvullegaat.

Als één van de ouders overlijdt, moet de langstlevende ouder direct erfbelasting betalen over de erfenis van de kinderen als deze hoger is dan het voor hun van erfbelasting vrijgestelde bedrag. Bij veel mensen zit het grootste gedeelte van het vermogen in de woning. Bijvoorbeeld door het aflossen van de hypotheek of door de waardevermeerdering van de woning. Er moet dus erfbelasting betaald worden over ‘geld’ wat in stenen zit. Een nadeel is dat dit geld niet vrij beschikbaar (liquide) is. Veel mensen hebben onvoldoende geld op hun bankrekening staan om de erfbelasting te kunnen betalen. Het huis verkopen is vaak niet wenselijk.

Het wettelijke uitgangspunt is dat bij het overlijden van de eerste ouder, de langstlevende ouder en de kinderen allemaal een gelijk erfdeel krijgen. De langstlevende ouder geniet een vrijstelling voor de erfbelasting van € 804.698,- (2025). Kinderen hebben slechts een vrijstelling van € 25.490,- (2025). Als de kinderen meer erven dan hun vrijstelling, moet er over het meerdere erfbelasting betaald worden. De kinderen krijgen slechts een niet-opeisbare vordering en niet daadwerkelijk geld in handen. Dit betekent dat de langstlevende ouder de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen moet betalen. Dit is 10% tot een bedrag van € 154.196,- (2025) en 20% over het meerdere. De bedragen kunnen dus fors oplopen.

Via het opvullegaat kan door de langstlevende ouder alsnog gekozen worden voor een andere verdeling. De keuze is overigens niet verplicht en hier kan de langstlevende ouder zich op beroepen bij de aangifte erfbelasting. De langstlevende ouder vult met het opvullegaat zijn of haar eigen erfenis aan, zodat de erfdelen van de kinderen niet boven hun vrijstelling komen en er per saldo geen erfbelasting betaald hoeft te worden bij het overlijden van de eerste ouder.

Als beide ouders zijn overleden, erven de kinderen wat over is. Daarover betalen zij dan erfbelasting. De kinderen kunnen dan nog een keer gebruik maken van hun vrijstelling. Als de langstlevende ouder veel van het vermogen heeft opgemaakt, hoeft er veel minder erfbelasting te worden betaald door het gebruik van het opvullegaat.

Let wel, een opvullegaat is niet in alle gevallen een goede oplossing. Als de langstlevende ouder spaarzaam was, en geen geld uitgegeven heeft, komen de kinderen bij het overlijden van de langstlevende ouder eerder in de 20% schijf terecht. Dat betekent dat de kinderen bij het tweede overlijden relatief meer erfbelasting moeten betalen.

Ook bij samengestelde gezinnen is een opvullegaat niet altijd verstandig, omdat de erfdelen van de kinderen verkleind worden en het erfdeel van de langstlevende vergroot. Hierdoor kan er een ongewenst verschil ontstaan tussen de eigen kinderen en de stiefkinderen. Dit kan deels opgevangen worden door een tweetrapsmaking op te nemen in het testament, maar dit heeft ook zijn voor- en nadelen.

Ben je benieuwd of een opvullegaat verstandig kan zijn in je eigen testament? Neem dan contact met ons op.